این افراط و تفریط، در رفتار ما با حیوانات کاملاً مشهود است. بعضاً، افراط‌گرایانی وجود دارند که ارزش و اعتبار انسان را با حیوانات یکی می‌دانند و از درک و فهم توانایی‌های خاص و بی‌همتای انسان و گنجایش روح انسان که در سایه‌ی ذات متعالی خداوند به وجود آمده، عاجزند. برخی دیگر فکر می‌کنند که استفاده از حیوانات به عنوان نگهبان یا کمک یار، یک عمل غیرانسانی و غیراخلاقی است. برخی افراد به حیوانات فقط به چشم گوشت و غذا نگاه می‌کنند. برخی دیگر هم به حیوانات به عنوان هم‌نشینانی نگاه می‌کنند که می‌توانند روابط سالم‌تری را نسبت به یک انسان برایمان فراهم کنند.

اما علی‌رغم وجود این افراط و تفریط‌ها، حیوانات در عصر فعلی نقش بسیار مهمی را در زندگی ما دارند و به ما کمک می‌کنند تا انسان‌تر باشیم. سنت توماس آکوئین یکی از بهترین تصورات و تفکرات متناقض را با این نوشته رقم زد که حیوانات به ما کمک می‌کنند تا انسان‌تر باشیم:

ریختن خون ممنوع شد، به این جهت که بتوان از ظلم و فساد جلوگیری کرد، شاید آن‌ها فقط از ریختن خون انسان می‌ترسند، کسی چه می‌داند … به همین دلیل خوردن حیوانات خفه شده ممنوع شده بود: چراکه خون این حیوانات از بدنشان جدا نمی‌شود: یا شاید هم به این دلیل که این نوع مرگ برای قربانی‌اش زیادی دردناک است؛ خداوند دستور داد تا این دو گونه‌ی آفرینش با یکدیگر سازش کنند و در کنار هم زندگی کنند تا هیچ موجودی به موجود دیگری آسیب نرساند و با یکدیگر مهربان باشند…

سنت توماس در این نوشته‌ی خود، اجتناب از ظلم بیش از حد نسبت به حیوانات را با احترام و ملایمت بیشتر برای زندگی انسان مرتبط می‌داند. طبق نظر روانشناسان، گرایش ظلم به انسان‌ها، دگرآزاری یا قتل (که اصولاً در کودکی آغاز می‌شود) ابتدا با اعمال ظلم به حیوانان آغاز می‌شود. جلوتر که می‌رویم، متوجه می‌شویم که مهربانی به حیوانات، کمک می‌کند تا ژن مهربانی در روح انسان کاشته شود.

ما در حالی که از حیوانات متمایز هستیم، شباهت‌های زیادی با آن‌ها داریم. از جمله حساسیت به درد و رنج. واقعاً این یک عیب بزرگ شخصیتی است که نسبت به درد و رنج دیگر موجودات بی‌تفاوت باشیم، حال می‌خواهد انسان باشد یا حیوان.

در یک عبارت ساده‌تر و مثبت‌تر، ما می‌توانیم با صبور بودن و مهربان بودن با حیوانات (مخصوصاً حیوانات خانگی) مهربان بودن و صبور بودن با انسان‌ها و همنوعان خود را بهتر یاد بگیریم. اگرچه که می‌دانیم انسان‌ها به شدت پیچیده‌تر از حیوانات هستند و نمی‌توان مانند حیوانات، بسیاری از رفتارهای انسان‌ها را بدون عذر و بهانه‌ای پذیرفت.

همچنین گاهی اوقات ممکن است به همان مسئله‌ی هم‌ارزشی و برابری اعتبار انسان و حیوان برسیم؛ شاید این عبارت از برخی دیدگاه‌ها صحیح باشد، به این دلیل که رفتار و ارتباط ما با حیوان خانگی‌ به شدت متفاوت‌تر از چیزی است که با انسان‌ها داریم؛ ما انتظار کمتری از حیوانات داریم. آن‌ها روح و ذهن منطقی‌ای ندارند و نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت که در یک شرایط خاص، منطقی و هوشمندانه عمل کنند؛ اما انسان‌ها، به اصلاحات و پاسخ‌های بیشتری نیاز دارند، یا حداقل این چیزی است که ما از آن‌ها انتظار داریم؛ بنابراین، به‌طور منطقی به انسان‌ها سخت می‌گیریم، طبیعت روابط انسان‌ها پیچیده است و ما انتظارهای سخت‌تری از آنان داریم.

به همین ترتیب، ابراز مهربانی و صبر نسبت به حیوانات، سبب می‌شود تا زبان صبر و مهربانی را یاد بگیریم و بتوانیم با همین روش با انسان‌ها رفتار کنیم؛ یعنی این کار به ما کمک می‌کند تا نوعی مهربانی در ما بیدار شده و رشد کند.

اعمال ظلم بی‌هدف، هرگز صفت خوبی برای شخصیت انسانی نیست، حتی اگر در کوچک‌ترین بخش و بعد از زندگی انسان وارد شود. چراکه به‌سرعت می‌تواند وارد مسیر و روش رفتار ما با یکدیگر شود.

بنابراین، مهربانی با حیوانات یک فضیلت مهم برای پرورش در شخصیت انسان است. ما نباید از این نعمت سوءاستفاده کنیم و باید رفتار درستی را در رابطه با حیوانات داشته باشیم، همان‌گونه که خداوند در قرآن به ما سفارش می‌کند، یعنی حیوانات برای کمک به ما و همچنین غذایی برای ما هستند. هیچ‌کدام ما نباید بدون هدف یا دلیل خاصی به آن‌ها آسیبی برسانیم. ظلم بی‌هدف به حیوانات نه‌تنها به آن‌ها آسیب میزند، بلکه ما را هم تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد.

پس پارادوکس اصلی اینجاست: بخش عظیمی از انسانیت ما به‌وسیله‌ی رفتار و واکنش‌هایمان نسبت به حیوانات سنجیده شده و شکل می‌گیرد، حال می‌خواهد حیوانات وحشی باشند یا اهلی. مهربانی با حیوانات، حتی اگر از نظر شما یک امر افراطی باشد و یا یک کار عجیب و غریب به نظر برسد، باز هم اهمیت بالایی برای ما دارد.

منبع: چطورپدیا